TTMD’nin, 24 Nisan Cuma günü, saat 14.00-16.00 arasında webinar olarak gerçekleştirdiği bilgi temelli paylaşımların ikincisi, “COVID-19 Virüsü Bağlamında Hastanelerde HVAC Tesisatı” Paneli şeklinde gerçekleştirildi.
Prof. Dr. Ahmet Arısoy moderatörlüğünde yapılan etkinliğe; Sağlık Bakanlığı Kamu Özel Proje Daire Başkanlığı Mekanik Birim Sorumlusu Doğukan Sarı, Acıbadem Proje Yönetimi Teknolojik Çözümler Koordinatörü Bora Atay ve Şişli Memorial Hastanesi Teknik Hizmetler Müdürü Ali Süngü panelist olarak katıldı.
Prof. Dr. Ahmet Arısoy, panelistler hakkında kısa bilgiler vererek izleyenlere takdiminden sonra açılış konuşmasında özetle şu bilgileri verdi: “COVID-19 pandemisi ile birlikte hastanelerin HVAC tesisatı için alınacak önlemler büyük önem kazandı. Hastanelerdeki yayılım konusunda hem HVAC tesisatında alınacak önlemler, hem de hastane yönetiminde alınacak önlemler ayrı ayrı ele alınmalıdır. Virüsün hastanede yayılımına karşı temel önlemlerin başında hacimlerin; fiziksel olarak, hava perdeleriyle, havalandırma sistemi yardımıyla hacimler arasında basınç farkları yaratarak izole edilmesi gelmektedir. Özellikle yoğun bakım ünitelerinde yüksek hava değişimi sayılarıyla virüs sayısının azaltılması, seyreltilmesi önemlidir. Dış ortamın kirlenmesinin önlenmesi için egzoz edilen havanın ise mutlaka filtrelenmesi gerekmektedir. Bir karantina merkezi iyi havalandırılmalı ve tercihen negatif basınçta veya nötr basınçta tutulmalıdır. Eğer mekanik havalandırma yapılacaksa, geri dönüş olmayan, tek yönlü havalandırma yapılmalıdır. Bu pandemi ile birlikte, yeni pandemi hastaneleri ve bu hastanelerin HVAC sistem dizaynı önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır.”
Webinarın ilk panelisti Doğukan Sarı korona virüsünün nasıl yayıldığı hakkında kısa bilgiler verdikten sonra özetle şunları söyledi: “Hastanelerde virüs yayılımının kontrol altına alınabilmesi için, hasta odaları mümkün olduğu kadar küçük birimler halinde havalandırma sistemine bağlanmalıdır. İstenildiği zaman manuel olarak camlar açılabilmelidir. En az saatte 2 defa taze hava beslemesi yapılmalıdır. Yoğun bakım alanları, hijyenik çözümlerle oda olarak yapılanmalıdır. Hijyenik santral kanalları paslanmaz çelikten imal edilmelidir. Her bir yoğun bakım alanına ayrı bir santral hizmet vermelidir. Otomasyon üzerinden yoğun bakım birimleri pozitif ya da negatif basınç değişimi yapabilecek şekilde ayarlanabilmelidir. Yoğun bakım sistemlerinde basınçlandırma büyük önem taşır. Pozitif ve negatif basınçlar, iki komşu hava boşluğunun (örneğin oda ve koridorlar) arasında basınç farkları olması ile ilgilidir. Hava, pozitif basınçlı odalar ve bölgelerden dışarı doğru akarken, negatif basınçlı alanlarda içeri doğru akar. Hava kaynaklı mikroorganizmaların koridorlara geçişini engellemek için izolasyon odaları negatif basınca ayarlanır. Negatif basınçlı odaları için gerçek hava akış debileri, büyük ölçüde hacim soğutma yükü ve sızıntı alanının büyüklüğü üzerindedir. Soğutma ihtiyaçları daha düşük olduğunda, hava değişim oranı da daha düşük olabilir. Ameliyathanelerin tüm hesaplamaları DIN 1946-4’e göre yapılmaktadır. Ameliyathanelerin havalandırma sistemleri, tüm durumlarda çalışabilecek şekilde tasarlanmalıdır. Tüm havalandırma sistemi otomasyon üzerinden kontrol edilmelidir. Her ameliyathaneye ayrı bir santral hizmet vermelidir. Özellikle salgın vakalarında bir ameliyathanenin santralinde sorun olduğunda, diğerleri hizmet vermeye devam edebilecektir. Ameliyathaneler diğer bitişik bölgelere ve koridorlara göre pozitif basınçta muhafaza edilmelidir. Acil servisler, laboratuvarlar, sterilizasyon birimleri %100 taze hava (all air) ile dizayn edilmelidir. Bu bölümler için fan coil çok doğru bir çözüm değildir. Yoğun bakımlar ve diğer kritik alanlar için Hepa filtre kullanımı şarttır.”
İkinci panelist Bora Atay, “COVID-19 Sonrasında Hastane Binalarında Alınabilecek Önlemler ve Tasarım Öngörüleri” başlıklı sunumda şu bilgileri verdi: “Mevcut hastanelerde alınması gereken genel önlemler şunlardır: Acil servis, yoğun bakım, görüntüleme odaları ve pandemik hasta katlarında taze hava ve egzoz havası değişim sayıları artırılmalıdır. Hastanede kullanılmayan poliklinik, yemekhane, boş tutulan hasta katları, işlem alanları gibi bölümlerdeki havalandırmalar kapatılmayıp, düşük devirle çalıştırılmaya devam ettirilmelidir. Pandemi hastası olmayıp acil işlemler için hastanede bulunan hastaların olduğu bölümlerdeki egzoz havası kısılarak veya duruma göre kapatılarak pozitif basınç sağlanmalıdır. Acil servis, yoğun bakım, görüntüleme odaları ve pandemik hasta katlarında basınç dengesi negatif olacak şekilde değiştirilmelidir. Bu değişim için; VAV-CAV cihazlarının debileri otomasyondan veya manuel olarak ayarlanabilmektedir. Hepa filtrelerin temiz halde iken çalışma basıncı 150-200 Pa civarındadır ve filtreler kirlendikçe bu basınç artacaktır. Fanlar bu basıncı yenecek şekilde olmazsa oda içinde negatif basınç sağlanamayabilir. Fan, hepa filtreden önce konumlandırılarak kanalın negatif basınçta kalması sağlanmalıdır. Taze hava sisteminde şu önlemler alınabilir: Klima santrallerinin karışım havaları veya karışım riski olan ısı geri kazanım üniteleri iptal edilerek %100 taze hava ile çalışmalarının sağlanması gerekir. Serpantinli veya plakalı tip ısı eşanjörlerinin kullanımına devam edilebilir. Klima santrallerinin pandemi döneminde hiç kapatılmayacağı kabul edilerek bakım ve temizlik periyodları sıklaştırılmalıdır. Bunu yaparken teknik personelin koruyucu kıyafetler ve maske kullanması sağlanmalıdır.”
Webinarın son konuşmacısı Ali Süngü, sunumuna mikroorganizmaların bulaşma yollarını ve partikül boyutlarını anlatarak başladıktan sonra filtreler ve hava filtrasyonu hakkında bilgiler aktardı. Hastanelerde klinik işleyişlere göre genel havalandırma kriterlerinin detayların paylaşan Süngü, hastanelerde bulunan poliklinik, hasta odaları, ameliyathaneler, yoğun bakımlar, laboratuvarlar, izolasyon odaları gibi alanların; hava kalitesi, çevrim katsayıları, odalar arası basınç farkları, hava akışları, sıcaklı ve nem değerleri hakkında teknik bilgiler paylaştı. Ali Süngü daha sonra, hasta odalarının karantina odalarına dönüştürülmesi, koroner yoğun bakımların izolasyon odalarına dönüştürülmesi, açık yataklı yoğun bakımların izolasyon odlarına dönüştürülmesi gibi çalışmaların detaylarını aktardı.
Soruların yanıtlandığı bölümlerde; COVID-19 pandemisinin ardından, pandemi sürecinde toplanan bilgiler ışığında, gelecekte klima santrallerinde UV lambaların kullanılması gibi pek çok yeniliğin, değişikliğin söz konusu olabileceği vurgulandı. Üflemede de atışta da hepa filtre kanallarının paslanmaz, damperlerin sızdırmaz olmalarının öneminin altı çizildi.
Yeni yapılan pandemi hastanelerinin gelecekte de hizmet vermesi açısından kalıcı olması söz konusu mu?
Cevaplayan: Doğukan Sarı
Evet Kalıcı olması planlanıyor.
Özel hastanelerin enfeksiyon-bulaş hastanesi tarzında yatırım planları var mıdır? Bu tür çözümlerin pandemi vb dönemlerdeki diğer hastalıklara verilecek hizmeti rahatlatması sizce mümkün mü ve ekonomik olabilir mi?
Cevaplayan: Doğukan Sarı
Özel Hastaneler çözümleri kendi bünyelerinde çözmektedir.
KS fanları debi ayarlı olmalı dendi, ilk seçimde dizayn debisinin kaç katı büyüklüğünde seçmek lazım? Hız 15m/s ise 2-3 katı mı? Mimarlar buna izin verecekler mi sizce?
Cevaplayan: Bora Atay
Her fanın eğrisi kontrol edilerek olası fazla debi için pay bırakılmalı, dizayn normal çalışma debisine göre yapılmalı. Pandemi gibi acil durumlarda hızın artması sonucu oluşan ses, titreşim vb gibi sorunlar göz ardı edilmeli.
Pis su sistemlerinde alınabilecek önlemler nelerdir, klorlama vb çözümler öneriliyor mu?
Cevaplayan: Ahmet Arısoy
Pis su sistemlerinde şehir şebekesiyle ilgili bir önlem önerilmiyor. Binaların tuvalet hacimlerinde önlem alınmalıdır.
Hastaneye dışarıdan gelen malzemelerin (paketli ürünler, yemek malzemeleri vb) dezenfeksiyonu ile ilgili özel tedbirler alınıyor mu? Bunun için UV odaları vb çözüm kullanılabilir mi?
Cevaplayan: Doğukan Sarı
Panel konusu ile ilgili değil UV çözümleri ayrı değerlendirilebilir.
Bora Bey şu an kendi hastanelerinde UV kullanımı yapılıyor mu bilgi verebilir mi?
Cevaplayan: Bora Atay
UV kullanımı için çalışma aşamasındayız kısa sürede kullanmaya başlayacağız.
Bahsettiğiniz üzere WC ortamında risk olduğu neredeyse genel kabul görmüştür. Bu tür odalarda taze hava ve egzos havası miktarları çok az olduğundan odanın dış ortama göre genel basınç düzeyini çok fazla etkilemeyecektir. Bu durumda WC emiş menfezinin odaya taşınması gereksiz yere odaya koku ve ilave risk getireceği için tavsiyesini desteklemiyorum. WC kapısına direnci ayarlanabilir ve yüksek direnç yaratmayan serbest transfer menfezi uygulanması daha faydalı olacaktır.
Cevaplayan: Bora Atay
Sunumda örnek proje ile gösterilen durum hazırlıksız durumdaki mevcut hastanelerin acil durumlarında en kısa sürede en etkin şekilde salgın yükünü karşılayabilmeleri için bir çözüm önerisidir. Aynı örnekte hasta odasına hitap eden fan debisinin de arttırılması gerektiği önerilmiştir. Debinin sınırlı olduğu dönemde hastanın yatak olan bölümdeki havayı daha çok enfekte edeceği kabulüne göre WC'den kaynaklı riski ikinci plana almak, koku kaynaklı negatif etkiyi de göz ardı etmek gerektiğini düşünüyorum.
Pandemi salgınından sonra şehir hastanelerinde devam eden veya yeni yapılacak hastanelerin mimari tasarımlarında ve klima sistemlerinde bir değişikliğe gitmeyi düşünüyor musunuz, bu konuda Bakanlığınızın bir çalışması var mı?
Cevaplayan: Doğukan Sarı
Şehir Hastanelerindeki Havalandırma çözümleri yeterli gözükmekle birlikte değişen teknolojik yaklaşımlar dikkatte incelenmektedir.
Sadece hepa filtreler yeterli olacak mıdır? UVC lambalar ile yok etmek daha etkili midir?
Cevaplayan: Bora Atay
Kullanım yerine göre hepa filtre, UVC lamba öncelikleri değişebilir.
Bora Beye, tüm katılımcılara ve size öncelikle teşekkür ederim hocam. Bora Bey COVİD servisinin tümünü koridorlarıyla birlikte negatif basınca almalıyız dedi. Mümkünse mevcut egzost fanı ile veya duman egzost fanlarını fonksiyon değiştirmek suretiyle.. Bence her hasta odası negatif olmalı ortak koridor hasta odalarına göre pozitif, pandemi olmayan alanlara göre negatif olmalıdır. Ortak koridor negatif olursa kross konteminasyon olacaktır. Teşekkürler
Cevaplayan: Bora Atay
Daha önce hazırlığı olmayan mevcut hastaneler için alınabilecek acil önlemler dahilinde bu tavsiyeler verilmiştir. Yeni dizaynlarda bu tip durumlar için tayin edilmiş kat koridorlarında dediğiniz gibi olması gerektiğine katılıyorum.
FCU bataryası sıcak su sanitizasyon edilmek istendiğinde FCU fanı çalıştırılmayacak dendi, doğru mudur?
Cevaplayan: Bora Atay
Evet fanın çalıştırılmadan 2 yollu vana açık konuma getirilerek ısıtma bataryası temizliği yapılmalıdır.
DKC (vav,cav gibi bir sistem ) sancaktepe hastanesinde kullanıldı mı acaba?
Cevaplayan: Doğukan Sarı
Hava akış yönleri ve miktarları sürekli kontrol edilmektedir. Tüm yoğun bakım standartlarına uygun olarak çözümlenmiştir.
Hocam, artık şu HVAC konusunda bir konsensüs oluşturmamız gerekmiyor mu? Hıvak mı, Havak mı, EyçViAySi mi ? Bir karar verelim, bu sektörün artık bu deyim karşılığında Türkçe bir kelime(dizgisi) veya kısaltma yerleştirmesi gerekmiyor mu?
Cevaplayan: Ahmet Arısoy
Evet bunun Türkçe karşılığını yerleştirmemiz lazım. Isıtma Havalandırma İklimlendirme (IHİ) kullanılabilir veya kısaca İklimlendirme kullanılabilir. Bu konuda ortak bir karar alıp, bunu yerleştirmeliyiz.
İnokülum diye bir önceki panelde bir kavram söylemişti hekim panelistimiz. Yani drop içerisindeki virüsün sayısı, bir nevi virüs yoğunluğu.
Cevaplayan: Ali Süngü
İnokülum, hastanelerde besi yer denilen bir bir kabın belli bir süre havaya maruz bırakılır burada toplanan mikroorganizmalara inokülum denir. Besi yer kabında tespit edilen mikroorganizmalar sonrasında sayılarak odanın hijyen standardı belirlenir. Genelde bu değerler E209 Amerikan standardına göre Klass100 seviyesindeki alanlarda havadaki 1 feetküp içindeki 0,5 mikron partikül sayılarına yakın çıkmaktadır.
Bireysel klimalarda, evlerde ve ofislerde ne yapmalıyız?
Cevaplayan: Ali Süngü
Düzenli olarak 3ayda bir filtrelerin temizlemek (yıkanabilir olurlar genelde) ve mutlaka yılda bir serpantinlerini de temizletmek. Burada önemli olan aslında yoğuşma suyunda oluşan bakterilerdir. Split klima gibi cihazlarda toplanan su pompa ile atılmaktadır, FCU gibi tavalı sistemlerde ise tavaya 6 ada bir mutlaka klor tableti konulmasında fayda vardır.
Klima santralleri içerisinde soğutucu bataryalardan dolayı yoğuşma tavalarının ve yoğuşmanın covid 19a etkisi, etkileşimi nasıldır?
Cevaplayan: Ali Süngü
Klima santrallerinde soğutucu bataryalarında ve yoğuşma tavasında genelde nem ve sudan dolayı bakteri ve mantar üremektedir. Burada önemli olan havada asılı kalabilen damlacıkların taşıdığı mikroorganizmalardır. Klima santrallerinde yoğuşma kabının sifonik sistemi mutlaka düzgün çalışması önemle arz eder.
UV lambanın yeri bataryadan önce ya da sonra olması önemli mi? Havanın geçtiği kompartımanın genişliği kadar mı olmalı? Burada kriter nedir?
Cevaplayan: Bora Atay
Uv lambanın bataryadan sonra olması batarya yüzeyinde olması olası olan parçacıkların hava ile süpürülmesi durumunda daha etkili olacaktır. UV ışınının hava üzerindeki en etkili olabileceği durum virüs barındıran havaya en fazla 30 cm yakınlıkta olması ve hava hızının da 2,5 m/sn den fazla olmaması durumudur.
Sağlık bakanlığının ( diğer bakanlıklarla beraber )pandemi sonrası hastaneler veya diğer yapılar için ( avm vs. ) uyulması yada yapılması gerekenler için bir şartname yayınlayacak mıdır ? Bunun kontrolü için nasıl bir çalışma yapılması düşünülmektedir ? Teşekkür ederim webinar yayınınız için.
Cevaplayan: Doğukan Sarı
Böyle bir bilgiye sahip değilim.
Merhabalar, sorum tüm panelistleredir. Hijyenik klima santrali ve hijyenik alanların tasarımında referans alınan DIN 1946-4 ve VDI 6022-1 standartlarında, dezenfeksiyon işlemlerinde Robert Koch (RKI) ve Verbund fur Angewandte Hygiene (VAH) enstituleri tarafından listelenmiş dezenfeksiyon maddelerinin kullanılması gerektiği özellikle belirtilmiştir.. Mevcut hastanelerde özellikle bu pandemi döneminde santral, havalandırma kanalı, vb. yapıların dezenfeksiyon ve temizlik işlemlerinde bu listeler referans alınıyor mu? Mevcut pandemi hastanelerinin bu konuda yeteri kadar bilgilerinin olduğunu düşünüyor musunuz. Her ne kadar hijyenik cihazlar üretilse de, bakim ve temizlik sırasında doğur uygulamaların yapılması gerektiğini hatırlatmakta fayda var diye düşünüyorum.
Cevaplayan: Bora Atay
Her hastanenin bir enfeksiyon kurulu olması gerekiyor ve bu kurulların gerekli temizlik prosedürlerine hakim olacak bilgilere sahip olduklarını /olmaları gerektiğini düşünüyorum.
Sahra hastanelerinde UV lamba kullanıldı mı?
Cevaplayan: Doğukan Sarı
Kullanılmadı.
UV lamba kullanımının bütün hastanelerde kullanılmasının gerekli olduğunu düşünüyoruz. Bora Bey'in yorumu nedir?
Cevaplayan: Bora Atay
Her hastanenin havalandırma dizaynı, hava değişim sayıları ve işletme mantığı bir birinden farklı olacağı için böyle bir genelleme yapmak doğru olmayacaktır. Biz kendi hastanelerimizde belirli odalar için kullanma üzerinde çalışıyoruz.
Diğer hastanelerin yoğun bakım ünitelerini bu aşamada nasıl çözdünüz? Onların işletim sistemleri bu revizyonlara uygun mu?
Cevaplayan: Doğukan Sarı
Departman olarak Kamu Özel Proje birimi çalışmaktayım.
Sulu ısıtma sistemlerinde (FCU) 60 derece sıcaklıkta dezenfekte mümkün iken gazlı sistemlerde (Split klima VRF klima sistemleri) dezenfeksyonu nasıl gerçekleştirebiliryorsunuz?
Cevaplayan: Ali Süngü
Normal şartlarda suyun içinde bulunan lejyonella gibi ve benzer bakteriler 60 C nin üstünde ürememektedir. Suyun sıcaklığını 60 C üstüne çıkarma olayı kullanım sıcak su sistemlerde yani açık sistemlerde yapılan bir uygulamadır. Periyodu ise haftada birdir. Isıtma sisteminde ise suyu 60 C çıkarsanız dahi mikroorganizmalar hava ile taşındığı için havanın sıcaklığı hiçbir zaman 60 C olmayacaktır. Ayrıca kapalı ısıtma veya soğutma sistemlerinde bakteri üremesi olmamaktadır.
Merhabalar, son yapılan hastanelerde özellikle Şehir Hastanelerinde resirküle laminar flow lar kullanıldı. Yani enerji verimliliği için yaklaşık %30 havayı ameliyathane içerisinden alınan hava olarak kullanıldı. Son bu pandemi olayından sonra bu sistem( resirküle laminar flow) risk taşımıyor mu? Sonuçta içerideki enfeksiyonlu virüslü hava tekrardan içeriye basılacaktır.
Cevaplayan: Doğukan Sarı
1 santral 1 ameliyathane çözümü yapıldığı ve hepa fitre çözümü olduğu için böyle risk olduğunu düşünmüyorum.
Hava kanalları paslanmaz (304 kalite) olmak zorunda mı?
Cevaplayan: Doğukan Sarı
Hijyenik klima kanalları paslanmaz çelik yada yoğunlaştırmış galvaniz yapılmalıdır. Uluslararası normda detayları bulunabilir.
UV lambaları içinde civa dolayısı ile kırılması halinde nasıl hareket edilmelidir?
Cevaplayan: Bora Atay
UV lambaları herhangi bir darbeye maruz kalmadığı takdirde kırılmayacaktır. Kırılması durumda personelin diğer lambaları kapatıp kırılmış olan lamba değişimi ve temizlik yapması gerekecektir.
BLS2 de virus çalışmazsın en BLS3 veya BLS4
Cevaplayan: Ali Süngü
Doğrudur BSL1 -2 Sınıfı laboratuvarlarda virüs çalışması yapılmaz. BSL2 standardı çoğu labaoratuvarların standart kurulumundadır. BSL3 de ise yalnız hava değil, su, atık su ve tıbbi atıklar da sterilize edilmesi gerekmektedir. Şu anki laboratuvarlarda tüberküloz çalışması yapılan alanlar kullanılmaktadır. Yanda BSL2 ile BSL3 arası laboratuvar gereksinimleri görülmektedir.
Aynı şekilde fan coillerin üfleme ağızlarına UV lambalı kutular konulabilir mi?
Cevaplayan: Bora Atay
Evet firmaların bu tip uygulama örnekleri var.
UV den geçerken şartlandırılmış hava sıcaklığına etkisi nedir?
Cevaplayan: Bora Atay
UV den geçerken sıcaklık arttıkça UV nin ışıma değeri düşer. Bu tip durumlarda daha sık yerleşim yapmak gerekebilir.
Pandemi yoğun bakım alanlarındaki Egzost hepa filtre değişiminde hidrojen peroksit kullanılabilir mi?
Cevaplayan: Ali Süngü
Hayır çalışan en yüksek seviyede kişisel koruma önlemlerini alması yeterlidir.
BSL3 ve BSL4 den bahsediyorsak dekontaminasyon ünitesinden de bahsetmek gerekir sıvı atıklarda, yedekli dekontaminasyon gerekli.
Cevaplayan: Ali Süngü
Kesinlikle gerekli, BSL4 lerde ise bağımsız olan solunabilir hava dahi dekontaminasyon yapılmaktadır.
ashrae acil bölümünde karışıma izin veriyor (bekleme ve kontaminasyon alanı dışında) pandemi durumunda aciller 100% e göre mi tasarlanmalı?
Cevaplayan: Bora Atay
Evet Ashrae acilin bazı bölümlerinde karışıma izin veriyor ancak Ashrae'nin yayınladığı bu bilgiye katılmıyorum. Acile gelen hastanın tanısı hemen koyulamayabilir ve bu da risk oluşturur. Acil bölümünde hepa kullanılmaması karışımdan gelecek olası enfekte havayı acilin diğer bölümlere /hastalara yayılmasına sebep olabilir. Dizayn yapan ve sorumluluk alan biz mühendisler için böyle bir risk almamamız ve sadece pandemi durumda değil her durum için acil santralini %100 taze havalı yapmamız gerektiğini düşünüyorum.
WC emiş hattı iptal edilip hasta başına alındığında, WCden kaynaklanan koku ve mikrobiyolojik canlı aktarımını nasıl engelleyeceğiz?
Cevaplayan: Bora Atay
Sunumda örnek proje ile gösterilen durum hazırlıksız durumdaki mevcut hastanelerin acil durumlarında en kısa sürede en etkin şekilde salgın yükünü karşılayabilmeleri için bir çözüm önerisidir. Aynı örnekte hasta odasına hitap eden fan debisinin de arttırılması gerektiği önerilmiştir. Debinin sınırlı olduğu dönemde hastanın yatak olan bölümdeki havayı daha çok enfekte edeceği kabulüne göre WC'den kaynaklı riski ikinci plana almak, koku kaynaklı negatif etkiyi de göz ardı etmek gerektiğini düşünüyorum. Pandemi durumunda hastane işletmelerinin hasta odaları wc lerini sık sık kimyasallar ile temizlemesi gerektiğini de çok önemli bir konu olarak rutin temizlik prosedürlerini almaları gerekmektedir.
Bir çok insanın kapatmak amacıyla klozet kapağına temas etmesi daha yüksek temas kaynaklı risk oluşturmaz mı?
Cevaplayan: Ahmet Arısoy
Aslında flaş yıkama sırasında klozette damlacıklar oluşması, klozet tipine de bağlıdır. Türkiye'de genelde kullanılan kapalı tip klozetlerde damlacık üretimi daha azdır. Bu not daha ziyade Batı kaynaklıdır. Ancak kapağın kapatılması yanında dokunmak zorunda kaldığımız çok daha riskli yüzeyler vardır. En azından kapağı kapattıktan sonra elimizi yıkıyoruz. Bunlarla ilgili alınabilecek önlemlere Ali Bey örnekler verdi.
Merhabalar, Virüs metal yüzeylerde uzun süre kalabiliyor. Bizler de galvaniz ya da paslanmaz sac kullanıyoruz. Hava kanallarının da temizlenmesi gerekmez mi belli aralıklarla. Ve bu temizlik için yapılması gereken nedir? Hava kanalları nasıl temizlenmelidir.
Cevaplayan: Ahmet Arısoy
Hava kanallarının normal bakım periyotları ve metotları dışında COVİD_19 ile ilgili özel bir önlem alınması tavsiye edilmiyor.
uv lamp konusunda düşünceniz nedir? virüsü yok etme veya özelliğini bozma konusunda etkili olduğu bilinmektedir.
Cevaplayan: Bora Atay
Evet Uv lamb ın etkili olduğu kabul görmüş bir gerçektir.
Değişimi sağlanacak olan hepaları karantina ettik diyelim. Lakin çevreye olumsuz etkisini bertarafı için, imha prosedürü var mıdır?
Cevaplayan: Ali Süngü
72 Saat güvenli bir odada beklettim, Çevre Bakanlığın genelgesi doğrultusunda tehlikeli atık kapsamına alınmalı.
virüs kontrolunda air lock kapılar eklenebilir.
Cevaplayan: Bora Atay
Katkı için teşekkürler, mevcut hastanelerde çok pratik olmaya bilir ama etkin bir çözüm olduğuna katılıyorum.
pozitif olan bir odayı covide çevirmek için VAV mı kullanıyorsunuz?
Cevaplayan: Bora Atay
VAV'li bir oda ise evet bu şekilde basınç dengeleri değişebilir. VAV yoksa fan ayarı ve ölçümler ile yapmak gerekecektir.
entube işlemi ameliyathane koşullarında mı yapılır?
Cevaplayan: Bora Atay
Narkozda olan herkes entübe işleme tabi tutuluyor. Çok basit anlamda narkozun diğer bir etkisi istem dışı olan tüm fonksiyonlarımızın yani kalbin atması akciğerin hava ile dolup boşalması ve diğer organlar dikkate alındığında normal şartlarda durmaktadır. Entübe işlem ile aslında yaptığımız sunu olarak akciğere oksijen temin etmek. Kana karışan oksijen kalbi, kalptende tüm organları beslemektedir. Bu ise tüm istem dışı çalışan organlarımızın çalışmasını sağlamaktadır.
klima santralı filtre değişikliği kısa sürede yapılacak bir işlem olmadığı için dublex hepalar kullanılabilir mi? çok daha kısa sürede hepa değişikliği negatif den nötre düşmesi engellenebilir mi?
Cevaplayan: Bora Atay
Klima santrallerinde hepa kullanımı bazı özel durumlar dışında (mahal içerisine hepa filtre koyulamama gibi) çok önerilen bir sistem değildir. Her hastanenin bir hepa filtre değişim prosedürü olması gerekir ve değişim sırasında bu prosedürdeki önlemler alınarak kontrollü bir şekilde değişim sağlanır.
süzgeçler otomatik su beslemeli olarak kanalizasyonla bağlantısı kesilebilir mi? bu doğrultuda uygulamalar var.
Cevaplar: Ahmet Arısoy
Evet bunun yapılması yararlıdır. Aslında ıslak hacimlerin yıkama yerine silinmesi ve yer süzgeçlerinin kullanılmaması da bir çözüm önerisidir.
Hepa kutularının hat sonunda kullanılması için ne dersiniz?
Cevaplayan: Bora Atay
Evet mümkün olan her durumda hepa filtre hat sonunda kullanılmalıdır.
Panelimiz HVAC ağırlıklı ancak şu an netleşmeyen bir konu var. Corona su da yayılma riski yok bilim insanları bunu net koyuyor .ancak atık su konusunda Belçika da Hollanda’da ''İZ'' ine rastlandı. açıklaması yapıldı. tüm hastanelerin atık su çıkışında ölçüm ve dezenfektasyon yapıyorlar mı? bakanlığın bu doğrultuda bir açıklaması oldu.
Cevaplayan: Doğukan Sarı
Panel konusu ile ilgili değil ayrı değerlendirilebilir.
YORUM: Coronanın bizlere öğrettikleri sonucu bir paradigma değişikliği yapmak zorunda olduğumuzu gördük . tüm teknik çözümlerin yanında artık yeni bir yaşam bizi bekliyor .Bu paradigma değişikliği daha çok DOĞAYI DÜŞÜNMEK ,CANLIYI DÜŞÜNMEK zorundayız . Örneğin İstanbul’daki hava kirliliğini, kötü ve çarpık kentleşmeleri düşünmeden sağlıklı yaşam alanları yaratamayız . dış hava kirli ise bu filtrelemede ,enerji yönetiminde görünmez maliyetler getirir. VÜCUT BAĞIŞIKLIĞIMIZI DÜŞÜRÜR CORONA KARŞISINDA Parametre değişikliğine bir örnek mesela.
Hastanelerin ortak alanlarında deplasmanlı havalandırma yapılabilir mi?
Cevaplayan: Bora Atay
Evet iyi bir şekilde kurgulandığı takdirde hastanenin bir çok alanında deplasmanlı havalandırma yapılabilir.
WHO ve ASHREA kaynaklarında belirtilmiş olan Portatif HEPA Filtreli ve Fanlı cihazların kullanımı ile ilgili yorumlarınızı nedir acaba?
Cevaplayan: Bora Atay
Bu tip cihazların genel havalandırma sistemi ile steril yapılamayan alanlarda faydalı olduğunu düşünüyorum.
Yoğun bakımlarda Ozon ve İyon Jeneratörleri kullanımı hususu değerlendirilmeli mi?
Cevaplayan: Ali Süngü
Pek uygun görmemekteyim. Ozon daha çok kokunun bertarafında kullanılmaktadır.
İzolasyon odası havalandırma tesisatı uygulamalarında ASHRAE journal Şubat 2019 da CFD çalışması var. Panelde sunulan sistemler pek bu çalışmaya uygun değil.
Cevaplayan: Bora Atay
Panelede izolasyon odalarındaki enfekte havanın uzaklaştırılması üzerinde durulmuştur. Taze hava beslemesi , ön oda basınçlandırması vb. gibi konular sunum süresi ve konu dağılımı göz önüne alındığında daha fazla detaylandırılamamıştır.
Egzoz havasındaki hepa filtrelerin değişimi için güvenli değişim kabinleri kullanıyor musunuz?
Cevaplayan: Ali Süngü
Bu sistemler daha ziyade BSL3 gibi laboratuvarlarda kullanılmaktadır. Kabinin giriş ve çıkışında mutlaka sızdırmaz damperler olmak zorundadır ve ayrıca sistem yedekli olmak zorundadır. Değişim işlemi yapılırken sistemi kapatmamak için by pass edilir. Bir diğer husus kabin mutlak sızdırmaz olmalı ve filtre değişim öncesi içinden hidrojenperoksit geçirilebilecek bir düzeneği olması gerekmektedir.
Nem seviyesi %40-%60 arası en ideali değil midir?
Cevaplayan: Ali Süngü
Evet doğrudur.
UVC virüsü etkisiz hale getiriyor fakat virüsün protein yapısı hava içinde kalıyor. Dolayısıyla UVC'den sonra HEPA filtre kullanılarak gerek canlı, gerek cansız bütün mikroorganizmalar tutulmalı, görüşünüz nedir?
Cevaplayan: Bora Atay
Evet UVC den sonra hepa filtre kullanılabilir ancak ilk önceliğimiz virüsün enfekte edici özelliğini bertaraf etmek olmalı. Hepa kullanıldığında hepa nın basıncı yenecek güçte bir fana ihtiyacınız olacaktır, mevcut sistemlerde bu değişim mümkün olmayabilir.
Ameliyathane minimum taze hava miktarı 2400 m3/h olması gerekmez mi?
Cevaplayan: Doğukan Sarı
Dın 1946-4 göre tasarım yapılmaktadır. Norm gereği 1200 m3/h yeterlidir.
Pandemi yoğun bakımda dışarı çıkan hava filtre ediliyor mu?
Cevaplayan: Ahmet Arısoy
Hastane konusundaki yayımlanan rehberlerde hastanelerden dışarı atılan havanın filtre edilmesi prensibi, özellikle belirtiliyor.